Ηλικιακή Εκφύλιση Ωχράς Κηλίδας

Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (ΗΕΩ) αποτελεί το συχνότερο αίτιο νομικής τύφλωσης στις χώρες του Δυτικού κόσμου. Η πάθηση επηρεάζει σημαντικά τις καθημερινές δραστηριότητες του ασθενούς και την ποιότητα ζωής, σε σημείο που τα άτομα προχωρημένης ηλικίας να δυσκολέυονται να αυτοεξυπηρετηθούν. Η διαταραχή αφορά το κεντρικό πεδίο της όρασης, την περιοχή δηλαδή που χρησιμοποιούμε για να εστιάσουμε, για τις εργασίες κοντινής όρασης, το διάβασμα και την αναγνώριση προσώπων.

Σύμφωνα με μελέτη, το ποσοστό των ατόμων ηλικίας άνω των 40 ετών, τα οποία νοσούν από την πάθηση, ανέρχεται σε 9.2%

Η ταξινόμηση της ΗΕΩ περιλαμβάνει την ξηρά μορφή και την υγρά μορφή.

Η ξηρά μορφή είναι περισσότερο συχνή και απαντά στο 85% των περιστατικών, ενώ, η υγρά, μόλις στο 15%.

Η ξηρά μορφή αφορά την παρουσία αλλοιώσεων (Drusen) και ατροφίας κάποιων στιβάδων του αμφιβληστροειδούς, οδηγεί δε, σε σταδιακή μείωση της όρασης.

Η υγρά μορφή – η παρουσία δηλαδή παθολογικών νεοαγγείων πίσω από τον αμφιβληστροειδή-, πολλές φορές ευθύνεται για απότομη και σημαντική απώλεια της όρασης. Σ’ αυτήν την περίπτωση, υπάρχει υγρό και πιθανώς, αιμορραγία κάτω από τον αμφιβληστροειδή.

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η ξηρά μορφή της νόσου μπορεί να μεταπέσει στην υγρά.

Επιβαρυντικοί παράγοντες- Αίτια

Η ηλικία είναι ο σημαντικότερος επιβαρυντικός παράγοντας. Θεωρείται δε, πλέον, πάθηση με σημαντική κληρονομική επιβάρυνση. Το κάπνισμα έχει ενοχοποιηθεί σοβαρά σε μελέτες ενώ παθήσεις όπως η υπέρταση έχουν ήπια συσχέτιση. Αιτιολογικός και επιβαρυντικός παράγοντας είναι και η ηλιακή ακτινοβολία.

Συμπτώματα – Διάγνωση

Τα συμπτώματα που έχει ο ασθενής με την ξηρά μορφή είναι συνήθως, παραμόρφωση της εικόνας που κοιτάζει, με τις ευθείες γραμμές να φαίνονται καμπύλες (μεταμορφοψία) ή θάμβος όρασης με ελαφρά και σταδιακή μείωση της όρασης. Σε προχωρημένες περιπτώσεις όμως, υπάρχει σοβαρή μείωση της κεντρικής όρασης, οπότε ο ασθενής παραπονιέται ότι κοιτώντας πχ. έναν άνθρωπο, μπορεί να δει τα χέρια και το σώμα του αλλά όχι το πρόσωπο.

Η υγρά μορφή, μπορεί να κάνει αιφνίδια μείωση ή απώλεια της όρασης –πάντα κεντρικής- καθώς και παραμόρφωση και ο ασθενής θα πρέπει να εξετασθεί πολύ σύντομα μετά την έναρξη των συμπτωμάτων.

Η έγκαιρη έναρξη θεραπείας δίνει καλύτερα αποτελέσματα, σύμφωνα με τις μελέτες.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, δεν υπάρχουν συμπτώματα και οι αλλοιώσεις είναι τυχαίο εύρημα από τον οφθαλμίατρο είτε λόγω ικανοποιητικής όρασης στον άλλον οφθαλμό, είτε επειδή η αλλοίωση είναι μικρού μεγέθους, ή εντοπίζεται σε κάποια απόσταση από το κέντρο της ωχράς.

Η διάγνωση θα γίνει με βυθοσκόπηση βάσει κάποιων κλινικών χαρακτηριστικών που έχει η πάθηση καθώς και με ειδικές εξετάσεις.

Επιβεβαίωση της πάθησης και ταξινόμησή της θα γίνει με φλουοραγγειογραφία και Οπτική Τομογραφία Συνοχής (OCT).

Η Οπτική Τομογραφία Συνοχής είναι μη επεμβατική μέθοδος, που μας δίνει τομές του αμφιβληστροειδούς. H φλουοραγγειογραφία είναι μία εξέταση, κατά την οποία ενίουμε σκιαστικό σε φλέβα του χεριού και στην συνέχεια, παίρνουμε φωτογραφίες του αμφιβληστροειδούς. Ο συνδυασμός τους μας επιβεβαιώνει την διάγνωση και μας προσδιορίζει τον τύπο της πάθησης.

Πρέπει να αποκλειστεί ή να επιβεβαιωθεί επίσης, η Πολυποειδής Χοριοειδική Αγγειοπάθεια, που εμφανίζεται σε μεγάλες ηλικίες και έχει παρόμοια κλινική εικόνα, όπως και η Αγγειωματώδης Υπερπλασία του Αμφιβληστροειδούς, καθότι αυτές οι παθήσεις απαιτούν πιθανώς συνδυασμό θεραπειών.

Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, χρειάζεται να γίνει και Αγγειογραφία με πράσινο Ινδοκυανίνης.

Θεραπεία

Για την ξηρά μορφή δεν υπάρχει θεραπεία αλλά πρόληψη. Η πρόληψη αφορά την διακοπή του καπνίσματος και την προφύλαξη από τις υπεριώδεις ακτινοβολίες. Διατροφή πλούσια σε αντιοξειδωτικούς παράγοντες (μπρόκολλο, λαχανάκια Βρυξελλών, κόκκινες και κίτρινες πιπεριές, ωμό σπανάκι, λαχανίδες, ωμά καρότα, ντομάτες, μπανάνες κλπ) μπορεί να βοηθήσει, ενώ συγκεκριμένα σκευάσματα με αντιοξειδωτικούς παράγοντες έχουν δώσει μείωση της προσβολής του δεύτερου οφθαλμού από την υγρά μορφή κατά περίπου 25% στην πενταετία.

Οι ασθενείς πρέπει να ελέγχουν την όραση σε κάθε οφθαλμό και σε οποιαδήποτε επιδείνωση να συμβουλεύονται τον οφθαλμίατρό τους.

Ωστόσο για την υγρά μορφή, που είναι και η πιο επιθετική μορφή της νόσου, υπάρχει αντιμετώπιση με ιδιαίτερα αισιόδοξα αποτελέσματα.

Η χρήση αντι-αγγειογενετικών παραγόντων αποτελεί την πλέον πρόσφατη θεραπεία των νεοαγγειακών μεμβρανών του χοριοειδούς, της υγράς δηλαδή μορφής, τα δε αποτελέσματα της είναι σε μεγάλο βαθμό ενθαρρυντικά.

Η αποτελεσματικότητα των ουσιών αυτών βασίζεται στην δυνατότητα που έχουν να αναστέλουν την δράση των αγγειογενετικών αυξητικών παραγόντων (VEGF), οι οποίοι παίζουν σημαντικό ρόλο στη ανάπτυξη της πάθησης. Οι εμπορικές ονομασίες των δύο φαρμάκων που έχουν δώσει θετικά αποτελέσματα είναι Lucentis, Eylea και Avastin.

Σύμφωνα με τις μελέτες, η όραση σταθεροποιείται σε ποσοστό 90-95% των ασθενών και μπορεί να βελτιωθεί σε ποσοστό περίπου 35% των ασθενών.

Οι ενέσεις γίνονται ενδοϋαλοειδικά, δηλαδή μέσα στον οφθαλμό, μετά από τοπική αναισθησία. Ο ασθενής δεν αντιλαμβάνεται πόνο και μπορεί να πάει σπίτι του μετά από μισή ώρα (διαβάστε κείμενο για τις ενδοϋαλοειδικές ενέσεις).

Ο ασθενής δεν αντιλαμβάνεται πόνο και μπορεί να πάει σπίτι του (μετά από μισή ώρα) άμεσα.
Σύμφωνα με τις οδηγίες των εγκεκριμένων φαρμάκων πρέπει να γίνονται 3 τουλάχιστον ενέσεις, μία ανά μήνα. Στην συνέχεια, η παρακολούθηση και η περαιτέρω θεραπεία θα συζητηθεί με την γιατρό σας και πάντα σύμφωνα με το καταλληλότερο πρωτόκολλο αντιμετώπισης για εσάς.

Χρειάζεται επανέλεγχος σε περίπου 3 – 4 εβδομάδες με Οπτική Τομογραφία Συνοχής (OCT) και σύμφωνα με πρωτόκολλο μελέτης, πρέπει να γίνονται 3 τουλάχιστον ενέσεις, μία ανά μήνα. Στην συνέχεια, η παρακολούθηση είναι μηνιαία και ανάλογα με την ανταπόκριση προσδιορίζεται και η πιθανή συνέχιση και η συχνότητα της αγωγής.

Να τονιστεί ότι είναι πολύ σημαντικό, ο ασθενής να επισκέπτεται εγκαίρως τον οφθαλμίατρο όταν υπάρχουν συμπτώματα. Οι υπάρχουσες θεραπείες δίνουν πολύ καλύτερα αποτελέσματα όταν η πάθηση είναι πρόσφατη και οι αλλοιώσεις όχι πολύ προχωρημένες.